Tesla’s voorgestelde beloningspakket van biljoenen dollars voor CEO Elon Musk heeft geleid tot discussie over het fundamentele verband tussen geld en motivatie. Het plan, gebaseerd op ambitieuze doelstellingen zoals het produceren van een miljoen mensachtige robots en het aanzienlijk verhogen van de aandelenwaardering van het bedrijf, berust op het idee dat grotere financiële beloningen zich direct vertalen in grotere inspanningen. Maar houdt deze veronderstelling stand, vooral op de extreme niveaus van welvaart?
Het twijfelachtige verband tussen loon en prestatie
Het idee dat financiële prikkels een krachtige motivator zijn, is een hoeksteen van de moderne economie. Het ligt ten grondslag aan veel beleids- en zakelijke beslissingen, die hoge beloningen voor bestuurders en ander economisch beleid rechtvaardigen. Uit een groeiend aantal onderzoeken blijkt echter dat de relatie tussen beloning en inspanning niet zo eenvoudig is als vaak wordt aangenomen, vooral als het om uitzonderlijk rijke individuen gaat.
Het verhaal van het “Key Fulcrum” uitdagen
Economen Esther Duflo en Abhijit Banerjee, Nobelprijswinnaars, beweren dat de impact van financiële prikkels vaak wordt overschat. Banerjee verwerpt het idee dat sterk gecompenseerde bedrijfsleiders essentieel zijn voor de economische stabiliteit, en stelt dat er weinig bewijs is om dit idee te ondersteunen. Het verhaal dat zij “belangrijke steunpunten” van de economie zijn, is “verleidelijk”, maar niet noodzakelijk accuraat.
Bewijs tegen een duidelijke correlatie
Verschillende onderzoeken stellen de conventionele wijsheid over de beloning van bestuurders in vraag. In tegenstelling tot de overtuiging dat hogere lonen tot betere prestaties leiden, blijkt uit onderzoek geen duidelijk verband tussen exorbitante beloningen van bestuurders en verbeterde aandelenprestaties op de lange termijn. Bij het onderzoeken van de tien meest waardevolle Nasdaq-bedrijven tussen 2017 en 2022 bleek uit één onderzoek dat de winstgevendheid niet toenam als gevolg van het aanzienlijk meer betalen van CEO’s dan hun tegenhangers.
Uit een ander tien jaar durend onderzoek onder 429 grote Amerikaanse bedrijven bleek dat bedrijven met een beloning van bestuurders onder de sectormediaan feitelijk beter presteerden dan bedrijven met een beloning die daarboven lag. Hoge compensatie kan zelfs leiden tot overmoed en slechte besluitvorming. Gedragswetenschap suggereert dat druk op het spel de neiging van een persoon om te wankelen onder toezicht kan vergroten.
Beyond Money: alternatieve motivaties onderzoeken
Naast financiële prikkels kan een groot aantal andere factoren de prestaties beïnvloeden. Deze omvatten:
- Innerlijke drive: Een verlangen om iets te bereiken, anderen te helpen of een blijvende impact achter te laten.
- Persoonlijke voldoening: Een drive om de beste te zijn en voldoening te vinden in je werk.
- Sociale verbinding: Een behoefte aan respect, goedkeuring en erkenning.
- Controle en invloed: Een wens om resultaten vorm te geven en autoriteit uit te oefenen.
Denk aan Olympische atleten, van wie velen recordhouders zijn, die niet financieel worden beloond voor hun atletische prestaties.
De zaak van Elon Musk
Elon Musk zelf heeft jaren zonder salaris gezeten als CEO van Tesla, en gaf blijk van een grotere interesse in macht en invloed. Het voorgestelde, op aandelen gebaseerde beloningspakket gaat niet alleen over geld; het gaat om het veiligstellen van de controle over een aanzienlijk deel van de aandelen van Tesla – mogelijk 25 procent na belastingen – en daarmee aanzienlijke invloed uitoefenen op de koers van het bedrijf. Hij heeft zelfs gedreigd Tesla te verlaten als hij zijn zin niet krijgt.
Het scepticisme van beleggers en de toekomst van de stemming
Het voorstel is niet zonder tegenstand. Het Noorse staatsinvesteringsfonds ter waarde van $2 biljoen, een belangrijke aandeelhouder van Tesla, kondigde aan dat het zich tegen het pakket zou verzetten. De stemming wordt donderdag verwacht en de uitkomsten zijn onzeker. Met name het bestuur van Tesla, waartoe ook de broer van Musk en een aantal vrienden behoren, beweert dat het pakket cruciaal is voor de toekomst van het bedrijf en om ervoor te zorgen dat Musk gefocust blijft op ambitieuze doelstellingen.
Uiteindelijk roept het debat rond het beloningspakket van Musk een cruciale vraag op: werkt het op het hoogste welvaartsniveau eigenlijk wel als je geld naar een probleem gooit? Het antwoord, gebaseerd op nieuw bewijsmateriaal, suggereert dat het een veel complexere kwestie is dan het lijkt.
